Από τις αρχές του 2009 έχουμε εισέλθει σε μία περίοδο σοβαρής οικονομικής ύφεσης. Η διοχέτευση ρευστότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η κρατική βοήθεια σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που κατέρρεαν, δεν μπόρεσαν να ανακόψουν την επέκταση της κρίσης στην πραγματική οικονομία.
Οι συνέπειες της διεθνούς κρίσης είναι ήδη εμφανείς και στην ελληνική οικονομία.
Σημαντική αύξηση στο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και του εμπορικού ισοζυγίου
Στα 35 δις € ή στο 14,5% του ΑΕΠ, έφθασε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2008, αυξανόμενο κατά 8% σε σχέση με το 2007. Πρόκειται για το υψηλότερο έλλειμμα ισοζυγίου μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Το μέγεθος του ελλείμματος αντανακλά τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, τη στιγμή μάλιστα που το 2007 είχε ανακηρυχθεί ως έτος ανταγωνιστικότητας. Όσον αφορά στο εμπορικό ισοζύγιο παρατηρούμε ότι το έλλειμμα του έφθασε τα 44.048 εκ. € αυξημένο κατά 6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Ιστορικά χαμηλό επίπεδο του δείκτη οικονομικού κλίματος
Στην Ελλάδα ο δείκτης του οικονομικού κλίματος καταγράφει συνεχή πτώση από το 2008, με αποτέλεσμα τον Ιανουάριο του 2009 να διαμορφώνεται στις 55,4 μονάδες, καταγράφοντας ιστορικά χαμηλή επίδοση από τον Ιανουάριο του 1990. Το ενδιαφέρον στρέφεται και στη χρονική διάρκεια της περιόδου δυσμενούς οικονομικού κλίματος που είναι ιδιαίτερα μεγάλη, στις χαμηλές επιχειρηματικές προσδοκίες και στην αποτύπωση των συνεπειών της κρίσης σε βασικά οικονομικά μεγέθη(πωλήσεις, απασχόληση, παραγωγή κ.α.)
Ο ρυθμός ανάπτυξης το πρώτο τρίμηνο του 2009 υποχώρησε
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εφέτος θα καταλήξει στο 0,2% ενώ το έλλειμμα θα διαμορφωθεί στο 3,7% του ΑΕΠ
Συνεχείς μειώσεις της βιομηχανικής παραγωγής
Η μείωση του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής είναι της τάξης του 8.7%. Η μείωση προήλθε κυρίως από μειώσεις παραγωγής εξόρυξης άνθρακα και λιγνίτη, κλωστοϋφαντουργικών υλών και μη μεταλλικών ορυκτών, καθώς και στην παραγωγή και διανομή φυσικού αερίου. Σε ετήσια βάση η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε το 2008 κατά 3.7%, έναντι αύξησης 2.2 % το 2007
Μειωμένο το αγροτικό εισόδημα κατά 7,1%
Μείωση παρουσίασε το πραγματικό αγροτικό εισόδημα ανά εργαζόμενο στην Ελλάδα το 2008 έναντι του προηγούμενου έτους. Η μείωση του εισοδήματος οφείλεται κυρίως; α) στην άνοδο του κόστους εισροών κατά 10,8%, β) στη μείωση κατά 1,5%, των επιστροφών φόρων και γ) στην άνοδο των αποσβέσεων.
Ανεργία των νέων
Σύμφωνα με την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ, για το Β’ τρίμηνο του 2008, το ποσοστό ανεργίας των νέων 15-29% είναι υπερδιπλάσιο του συνολικού: με ποσοστό 7,2% για το σύνολο των ανέργων, η ανεργία των νέων ήταν 15,5%.
Η χώρα μας για να μπορέσει να ξεπεράσει τα χρόνια προβλήματα της ελληνικής οικονομίας με τρόπο αποτελεσματικό, διαφανή και κοινωνικά δίκαιο σε ένα εξαιρετικά δυσμενές διεθνές περιβάλλον χρειάζεται ένα νέο συμβόλαιο με το λαό. Το συμβόλαιο αυτό πρέπει να καλύπτει το σύνολο των τομέων άσκησης εθνικής πολιτικής (ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, απασχόληση, έρευνα, φορολογική πολιτική, δημόσια διοίκηση, κοινωνική ασφάλιση, κοινωνική πρόνοια-υγεία, παιδεία, βιοτικό επίπεδο, ίση μεταχείριση-μεταναστευτική πολιτική, κλιματική αλλαγή, ενέργεια, φυσικό περιβάλλον, ανάπτυξη της υπαίθρου). Στο συμβόλαιο αυτό πριν την κατάθεση των προτάσεων πρέπει να υπάρξουν οι ακόλουθες παραδοχές για την επιτυχία του:
Το ζήτημα της κοινωνικής συνοχής και της μείωσης των εισοδηματικών ανισοτήτων, στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, θα πρέπει να είναι το επίκεντρο όλων των μεταρρυθμιστικών πολιτικών.
Τα όποια μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής οφείλουν να διασφαλίζουν την ικανοποιητική χρηματοδότηση των κοινωνικών πολιτικών.
Το σταθερό οικονομικό περιβάλλον, από πλευράς θεσμικού πλαισίου και νομοθετικών ρυθμίσεων, αποτελεί βασική αναπτυξιακή προϋπόθεση.
Η ανάπτυξη προϋποθέτει τη στήριξη καινοτόμων παραγωγικών επενδύσεων και νέων δραστηριοτήτων που βρίσκονται στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων
Ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης αποτελεί βασικό συντελεστή ανταγωνιστικότητας και οικονομικής ανάπτυξης.
Τα προβλήματα στην αγορά εργασίας πρέπει να αντιμετωπισθούν με αύξηση της χρηματοδότησης των ενεργητικών πολιτικών για την απασχόληση, καθώς και των πολιτικών στήριξης των ανέργων και των ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Επίσης βασική προτεραιότητα των πολιτικών απασχόλησης θα πρέπει να αποτελέσει και η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.
Τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα που θα ληφθούν σχετικά με το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και το σύστημα υγείας οφείλουν να διασφαλίζουν ταυτόχρονα με τη βιωσιμότητα και την κοινωνική αποτελεσματικότητα.
Οι βασικές συνιστώσες οι οποίες θα πρέπει να συζητηθούν στο συμβόλαιο είναι:
· Λήψη μέτρων για την άμεση ανακούφιση των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων. Σε κάθε περίπτωση προτείνεται να «υιοθετηθεί» το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ως μέτρο ελάχιστης εισοδηματικής και κοινωνικής προστασίας.
· Άμεση και ουσιαστική ενεργοποίηση του Ταμείου κατά της φτώχειας στην οπτική της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης του προβλήματος της φτώχειας.
· Θεσμική θωράκιση της εργασίας και των εργασιακών δικαιωμάτων και ενίσχυση της ποιότητας της εργασίας με αποτελεσματικούς ελέγχους για την τήρηση της εργασίας και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
· Ανάπτυξη δράσεων για την στήριξη της απασχόλησης και τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας οι οποίες κινδυνεύουν να χαθούν.
· Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας με τον περιορισμό της γραφειοκρατίας και των επιπτώσεων που αυτή συνεπάγεται για τις επιχειρήσεις.
· Ενίσχυση της καινοτομίας και της έρευνας, αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της συνεχιζόμενης κατάρτισης.
· Ενίσχυση των βασικών τομέων της οικονομίας που θα πληγούν από την κρίση όπως τουρισμός, κατασκευές .
· Ένα άλλο μοντέλο αναπτυξιακής πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος με πολιτικές που στηρίζονται στην πράσινη ανάπτυξη και που θα οδηγήσουν στην «βιώσιμη ανάπτυξη» και την αύξηση των θέσεων εργασίας σε αυτήν.
· Ενίσχυση και αναβάθμιση των ελεγκτικών μηχανισμών της αγοράς για την αντιμετώπιση περιπτώσεων συντονισμένων πρακτικών από επιχειρήσεις που δημιουργούν ακρίβεια και υποβαθμίζουν την ποιότητα των προϊόντων.
· Αποτελεσματική προστασία των δανειοληπτών που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα χρέη τους.
· Στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της απασχόλησης που επιτυγχάνουν.
· Στήριξη της αγροτικής παραγωγής και του αγροτικού εισοδήματος.
· Μέτρα κοινωνικής πολιτικής (π.χ υγεία, πρόνοια, ασφαλιστικό, παιδεία) με πρόσθετη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, μέσα από ριζική αναδιανομή του εθνικού πλούτου της χώρας.
